Παρακάτω, ακολουθούν διάφορες σημαντικές και επίκαιρες ερωτήσεις μαζί με τις απαντήσεις τους σχετικά με τις διαγνωστικές εξετάσεις που πραγματοποιούνται για τον νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2, ώστε να ενημερωθεί σωστά το κοινό.
Τι σημαίνει SARS-CoV-2;
SARS-CoV-2 είναι το επίσημο όνομα του νέου κορωνοϊού.
Τι είναι ο COVID-19;
Ο COVID-19 είναι η νόσος που προκαλεί ο ιός SARS-CoV-2.
Σε ποιες κατηγορίες ατόμων πρέπει να πραγματοποιούνται εξετάσεις για τον κορωνοϊό;
Με βάση τον ΕΟΔΥ, οι εξετάσεις για τη νόσο COVID-19 πρέπει να πραγματοποιούνται κατά προτεραιότητα σε ασθενείς με πυρετό και βήχα ή δύσπνοια και οι οποίοι ανήκουν σε μία από τις παρακάτω κατηγορίες:
- Φιλοξενούνται σε μονάδες ηλικιωμένων.
- Είναι άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών.
- Νοσηλεύονται.
- Είναι μέλη του νοσηλευτικού και του ιατρικού προσωπικού.
- Πρόκειται για άτομα με σοβαρά χρόνια νοσήματα, όπως σακχαρώδης διαβήτης, χρόνιο καρδιαγγειακό νόσημα, χρόνια πνευμονοπάθεια, σοβαρή ανοσοκαταστολή.
Που χρησιμεύουν οι εξετάσεις για τον SARS-CoV-2;
Στις παρακάτω 3 περιπτώσεις:
- Στην ειδική ανίχνευση αυτού του ιού, με στόχο την έναρξη, τροποποίηση ή τερματισμό της θεραπείας/νοσηλείας.
- Στην απομόνωση των ατόμων που βρέθηκαν θετικοί στο SARS-CoV2 (στη φάση της πανδημίας στη χώρα μας υπήρξε απαγόρευση γενικής κυκλοφορίας).
- Σε μελέτες της συχνότητας της νόσου στον πληθυσμό.
Ποιες εξετάσεις πραγματοποιούνται στο Διαγνωστικό Κέντρο ΙΑΜΑ για τη διάγνωση του κορωνοϊού;
Γίνονται οι παρακάτω εξετάσεις:
- PCR Test Covid-19: Ανίχνευση και ταυτοποίηση του ίδιου του ιού με μοριακή μέθοδο.
- Ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων (Τεστ Αντισωμάτων και Εξουδετερωτικά Αντισώματα Covid-19) έναντι του ιού με κλασική ορολογική μέθοδο.
- Rapid Test Covid-19: Ταχέα διαγνωστικά τεστ, που μπορούν να ανιχνεύσουν τον ιό ή τα ειδικά αντισώματα έναντι του ιού, τα οποία ωστόσο δεν διαθέτουν την αξιοπιστία των παραπάνω εξετάσεων.
Συχνές Ερωτήσεις
Τι είναι και πώς γίνεται το PCR Test Covid-19;
Σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η μοριακή μέθοδος είναι η πιο έγκυρη μέθοδος για τη διάγνωση του νέου κορωνοϊού και είναι ευρέως γνωστή ως PCR («πι-σι-άρ») πραγματικού χρόνου. Για την εξέταση γίνεται λήψη υγρού από τη μύτη ή το φάρυγγα με στειλεό που μοιάζει με μακριά μπατονέτα. Το δείγμα μπαίνει σε κατάλληλο φιαλίδιο και στέλνεται στο εργαστήριο, όπου ελέγχεται για την παρουσία του ιού μέσω της ανίχνευσης του γενετικού υλικού (RNA) του ιού. Αυτό γίνεται με την μέθοδο PCR πραγματικού χρόνου, στην οποία το γενετικό υλικό του ιού πολλαπλασιάζεται (όπως αντίστοιχα γίνεται όταν κάνουμε πολλές φωτοτυπίες) και έτσι μπορεί να ανιχνευθεί στα ειδικά μηχανήματα.
Πόσο χρόνο χρειάζεται το PCR Test Covid-19 για να ολοκληρωθεί η εξέταση και γιατί αργεί πολλές φορές;
Από τη στιγμή που σε ένα δείγμα ξεκινά η διαδικασία της εξέτασης, απαιτούνται περίπου 3 ώρες για την ολοκλήρωσή της. Ωστόσο, όταν το εργαστήριο δέχεται μεγάλο αριθμό δειγμάτων, τότε απαιτείται αρκετός χρόνος αφενός για την καταγραφή των ασθενών και αφετέρου για τη διεκπεραίωση των εξετάσεων που πρέπει να γίνεται καθ’ ομάδες ορισμένου αριθμού δειγμάτων. Ακόμη, σημαντική καθυστέρηση παρατηρείται ορισμένες φορές στην παραλαβή των δειγμάτων από τα νοσοκομεία, ιδίως από όσα είναι εκτός Αθηνών.
Υπάρχουν γρήγορα PCR Test Covid-19;
Ναι, υπάρχουν (όπως θα δούμε και παρακάτω).
Πόσο αξιόπιστο είναι το PCR Test Covid-19;
Είναι η πιο αξιόπιστη μέθοδος που διαθέτουμε σήμερα για τη διάγνωση του νέου κορωνοϊού. Ωστόσο, η μοριακή εξέταση, όπως και κάθε εξέταση έχει αδυναμίες. Για παράδειγμα, η μοριακή μέθοδος μπορεί να είναι αρνητική σε άτομα χωρίς εμφανή συμπτώματα που έχουν, όμως, μολυνθεί από τον ιό και ενδεχομένως να αναπτύξουν τη νόσο ύστερα από κάποιες μέρες. Ακόμη, οι μοριακές εξετάσεις μας δείχνουν αν κάποιος έχει τον ιό τώρα, αλλά δεν μπορούν να μας δείξουν αν κάποιος νόσησε στο παρελθόν. Για παράδειγμα, αν κάποιος είχε βήχα και πυρετό από τον κορωνοϊό πριν από 2 εβδομάδες, η μοριακή εξέτασή του μπορεί να είναι αρνητική.
Συναντήθηκα με κάποιον φίλο μου πριν από 4 μέρες, ο οποίος βγήκε θετικός στον κορωνοϊό την επόμενη μέρα. Δεν έχω κάποιο σύμπτωμα και στο PCR Test που έκανα σήμερα βρέθηκα αρνητικός. Μπορώ να είμαι ήρεμος;
Όχι, διότι σε άτομα που δεν έχουν συμπτώματα και ιδιαίτερα τις πρώτες μέρες μετά από επαφή με κρούσμα, το PCR Test μπορεί να είναι αρνητικό, ωστόσο ενδέχεται αργότερα αυτά τα άτομα να νοσήσουν.
Τι είναι οι ορολογικές εξετάσεις; Τι είναι τα IgM και τα IgG αντισώματα που ανιχνεύονται σε αυτές;
Με τις ορολογικές εξετάσεις ελέγχουμε αν υπάρχουν αντισώματα έναντι του νέου κορωνοϊού στο αίμα ενός ατόμου και πιο σπάνια σε άλλα δείγματα, όπως το σάλιο. Με βάση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι ορολογικές εξετάσεις θεωρούνται βοηθητικές και όχι κύριες εξετάσεις για τη διάγνωση του νέου κορωνοϊού.
Τα πιο κύρια αντισώματα που παράγει ο ανθρώπινος οργανισμός έναντι των μικροβίων είναι 2 ειδών: τα IgG («άι-τζι-τζι») και τα IgM («άι-τζι-εμ»). Tα IgM αντισώματα παράγονται τις πρώτες μέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων και συνήθως παραμένουν στον οργανισμό για 1 με 2 μήνες. Τα IgG αντισώματα εμφανίζονται στο αίμα λίγο αργότερα από τα IgM και συνήθως παραμένουν στον οργανισμό για αρκετά χρόνια.
Εάν έχω περάσει λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό και βρεθώ θετικός για αντισώματα σημαίνει ότι έχω ανοσία και δεν κινδυνεύω να ξαναπροσβληθώ από τον ιό;
Ναι, από όσα γνωρίζουμε η λοίμωξη από τον κορωνοϊό αφήνει ανοσία με ελάχιστες εξαιρέσεις. Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε για πόσο χρόνο διατηρείται η ανοσία.
Με τις ορολογικές εξετάσεις μπορούμε να διαπιστώσουμε εάν ένα άτομο με βήχα και πυρετό έχει προσβληθεί από το νέο κορωνοϊό;
H παρουσία θετικών IgM αντισωμάτων χωρίς την παρουσία IgG αντισωμάτων τις πρώτες ημέρες από την έναρξη πυρετού και βήχα μπορεί να σημαίνει ότι τα συμπτώματα οφείλονται στον νέο ιό. Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αποφυγή διασποράς του ιού. Αν το τεστ γίνει τις πρώτες 5 μέρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, τότε μπορεί να είναι αρνητικό, επειδή ο οργανισμός δεν έχει προλάβει να κάνει παραγωγή αντισωμάτων.
Τους τελευταίους μήνες δεν είχα ποτέ πυρετό και βήχα. Με τις ορολογικές εξετάσεις μπορώ να δω εάν έχω περάσει λοίμωξη ασυμπτωματικά από τον COVID-19;
Εάν δεν έχετε εκδηλώσει τους τελευταίους μήνες συμπτώματα και είστε θετικός στα αντισώματα, τότε ίσως να έχετε έρθει σε επαφή με άτομο που είχε τον ιό χωρίς να το έχετε καταλάβει. Ωστόσο, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι υπάρχει και η πιθανότητα ένα θετικό τεστ αντισωμάτων να είναι λανθασμένο (ψευδώς θετικό αποτέλεσμα), δηλαδή να βγει θετικό το τεστ ενώ το άτομο δεν έχει ασθενήσει από COVID-19.
Τι σημαίνει όταν τα αντισώματά μου είναι αρνητικά;
Σημαίνει ότι δεν έχετε αντισώματα έναντι του ιού, οπότε δεν έχετε έρθει σε επαφή με τον κορωνοϊό. Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή, διότι σε ορισμένες περιπτώσεις η αρνητική εξέταση δεν αποκλείει τη μόλυνση του ατόμου από το νέο κορωνοϊό (ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα), δηλαδή ενώ υπάρχει η νόσος το τεστ αντισωμάτων να βγαίνει αρνητικό.
Μετά από πόση ώρα λαμβάνω τα αποτελέσματά μου από τις ορολογικές εξετάσεις από το εργαστήριο;
Οι κλασικές αξιόπιστες ορολογικές εξετάσεις εκτελούνται σε ομάδες δειγμάτων και χρειάζονται 1 με 2 ώρες για την πραγματοποίησή τους. Ωστόσο, το πότε θα πάρετε το αποτέλεσμα εξαρτάται και από τη συχνότητα που το εργαστήριο εκτελεί την εξέταση.
Πού αλλού είναι ιδιαίτερα χρήσιμες οι ορολογικές εξετάσεις;
Οι ορολογικές εξετάσεις είναι ιδιαίτερα χρήσιμες:
- Για τον έλεγχο του νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού. Οι γιατροί και οι νοσηλευτές που έχουν αντισώματα θεωρούνται ότι έχουν ανοσία έναντι του κορωνοϊού. Άρα, θα μπορούν να εξετάζουν και να νοσηλεύουν ασθενείς με COVID-19 χωρίς κίνδυνο για τους ίδιους και για άλλους ασθενείς.
- Σε οροεπιδημιολογικές μελέτες, στις οποίες το αίμα μεγάλου αριθμού ατόμων του πληθυσμού εξετάζεται για παρουσία αντισωμάτων έναντι του νέου κορωνοϊού. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε στο περίπου να εκτιμήσουμε το ποσοστό των ατόμων στην Ελλάδα που έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό. Αυτή η πληροφορία είναι σημαντική για το σχεδιασμό παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της επιδημίας από τις Υγειονομικές Αρχές της χώρας μας.
Υπάρχουν Rapid Test για ανίχνευση αντισωμάτων;
Βεβαίως, όπως θα δούμε παρακάτω.
Τι είναι και πόση ώρα απαιτείται για ένα Rapid Test;
Πρόκειται για τεστ που δίνουν γρήγορα αποτέλεσμα και μπορούν να πραγματοποιηθούν σε κάθε άτομο ξεχωριστά, χωρίς ειδικό εξοπλισμό και χωρίς την ανάγκη ομαδοποιήσεως των δειγμάτων. Μπορούν να πραγματοποιηθούν για κάθε ασθενή σε μικρό χρονικό διάστημα, για παράδειγμα από 5 έως 30 λεπτά της ώρας. Ακόμη, τα γρήγορα test δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μεγάλο αριθμό δειγμάτων.
Πόσων ειδών Rapid Test υπάρχουν;
Μπορούμε να τα χωρίσουμε σε 3 μεγάλες κατηγορίες:
- Γρήγορα Μοριακά Test: Είναι τα πιο αξιόπιστα από τα Rapid Test. Βασίζονται σε μοριακή μέθοδο, η οποία διαφέρει ωστόσο από τις κλασικές μοριακές που αναφέρθηκαν παραπάνω. Γίνονται σε δείγματα που λαμβάνονται από τη μύτη και το αποτέλεσμα βγαίνει μέσα σε 15 λεπτά. Το μειονέκτημά τους είναι ότι με αυτά μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο περιορισμένος αριθμός δειγμάτων κάθε μέρα. Επίσης, δεν είναι ακόμη γνωστός ο χρόνος διάθεσής τους στην Ελλάδα.
- Rapid Test Ανίχνευσης Αντιγόνου: Με αυτά ανιχνεύονται μόρια στην επιφάνεια του ιού. Γίνονται σε δείγματα κυρίως από τη μύτη και μοιάζουν με τα κατ’ οίκον τεστ εγκυμοσύνης. Από την εμπειρία που έχουμε από αντίστοιχα τεστ για τη γρίπη, τα rapid test αντιγόνου είναι πιθανόν να έχουν μικρή ευαισθησία, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις να είναι αρνητικά σε άτομα που έχουν μολυνθεί από τον νέο κορωνοϊό.
- Γρήγορα Ορολογικά Test: Τα τεστ αυτά ανιχνεύουν αντισώματα στο αίμα ή στον ορό του αίματος ασθενών, όπως και τα κλασικά ορολογικά που αναφέρθηκαν παραπάνω. Μοιάζουν και αυτά με τα κατ’ οίκον τεστ εγκυμοσύνης, γίνονται για κάθε άτομο ξεχωριστά και απαιτούν 5 με 10 λεπτά για να βγει το αποτέλεσμα. Ορισμένα από αυτά διαχωρίζουν και τα 2 είδη αντισωμάτων, δηλαδή τα IgG και τα IgM, ενώ κάποια άλλα όχι.
Έχω μπερδευτεί με όλα αυτά τα test. Τι test πρέπει να κάνω για να διαγνώσω εάν ο πυρετός και ο βήχας που έχω οφείλονται στον κορωνοϊό; Ένα Rapid Test θα με βοηθούσε;
Με βάση τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η πιο αξιόπιστη μέθοδος είναι η μοριακή μέθοδος (PCR Test) και αυτή πρέπει να κάνετε για τη διάγνωση και για να σας συμβουλέψει κατάλληλα ο γιατρός σας. Μπορεί να βοηθήσει και η γρήγορη μοριακή μέθοδος, η οποία ωστόσο δεν κυκλοφορεί ακόμη στην Ελλάδα.
Τα κλασικά ορολογικά τεστ μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση αν το αίμα ληφθεί 4 με 5 μέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. Έως σήμερα δεν υπάρχουν επίσημες πληροφορίες για το πόσο αξιόπιστα είναι τα ορολογικά τεστ, οπότε δεν πρέπει να αποφασίζεται από το αποτέλεσμά τους η εισαγωγή σε νοσοκομείο ή η έναρξη θεραπείας. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο για τα γρήγορα ορολογικά test.
Ακόμη, τα rapid test αντιγόνου δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται στη διάγνωση με σκοπό τη λήψη απόφασης για εισαγωγή στο νοσοκομείο ή για έναρξη θεραπείας.
Σε κάθε περίπτωση, μη διστάζετε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας για συμβουλές.
Και εάν θέλω απλά να δω αν είχα κορωνοϊό;
Στην αυτήν την περίπτωση, μπορείτε να κάνετε εξέταση με κλασικό ορολογικό τεστ, αλλά σε περίπτωση που αυτό δεν είναι διαθέσιμο, μπορείτε εναλλακτικά να εξετασθείτε με ένα γρήγορο ορολογικό test.
Απαιτείται άδεια πριν κυκλοφορήσει ένα test για διαγνωστική χρήση;
Ναι, χρειάζεται άδεια για την κυκλοφορία ενός test για διαγνωστική χρήση. Στην Ευρώπη πρέπει να έχει τη σήμανση CE-IVD και στις ΗΠΑ να έχει έγκριση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων αυτής της χώρας. Πρέπει να σημειώσουμε ότι εξαιτίας του προβλήματος της πανδημίας, οι άδειες για διαγνωστικά τεστ για το νέο κορωνοϊό δίνονται με γρήγορες συνοπτικές διαδικασίες.
Πού μπορώ να κάνω εξετάσεις για τον COVID-19 αν έχω συμπτώματα;
Εξετάσεις μπορείτε να κάνετε:
- Στα εργαστήρια αναφοράς και σε όσα εργαστήρια δημόσιων νοσοκομείων κάνουν την ειδική εξέταση για το νέο κορωνοϊό. Σε αυτήν την περίπτωση, ο γιατρός σας θα πρέπει να ζητήσει την έγκριση του ΕΟΔΥ και να σας παραπέμψει με το ειδικό παραπεμπτικό σημείωμα σε δημόσιο νοσοκομείο αναφοράς για λήψη δείγματός σας για μοριακό τεστ, το οποίο γίνεται δωρεάν.
- Σε ορισμένες ιδιωτικές κλινικές και ιδιωτικά διαγνωστικά εργαστήρια/κέντρα που παρέχουν εξετάσεις για κορωνοϊό. Σε αυτήν την περίπτωση, δεν απαιτείται επικοινωνία με τον ΕΟΔΥ. Ωστόσο, Θα πρέπει να ρωτήσετε από πριν ποιες εξετάσεις πραγματοποιούνται, να επιλέξετε μοριακό τεστ και να αποφύγετε να κάνετε rapid test. Οι εξετάσεις για τον κορωνοϊό δεν καλύπτονται μέχρι σήμερα από τον ΕΟΠΥΥ.
Τι πρέπει να κάνω όταν πάω να μου πάρουν δείγμα για εξέταση και έχω συμπτώματα;
Πρέπει να φοράτε οπωσδήποτε χειρουργική μάσκα και να ενημερώσετε άμεσα το προσωπικό ότι ίσως τα συμπτώματά σας να οφείλονται στον νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2.
